Mới đây tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh phối hợp cùng các cơ quan liên quan tổ chức Diễn đàn "Tương lai Chiến lược Ngân hàng số tại Việt Nam". Bà Nguyễn Thuỳ Dương, Phó tổng giám đốc EY Việt Nam và Chủ tịch EY Consulting VN, cho biết đến năm 2025, dự kiến khoảng 1/3 doanh thu ngân hàng truyền thống sẽ được quản lý bởi các mô hình kinh doanh mới. Xu hướng số phổ biến là trên các phân khúc bán lẻ, doanh nghiệp & SME trên toàn cầu và trong khu vực ASEAN, trong đó có Việt Nam

Khảo sát về hiện trạng chuyển đổi số trong ngành ngân hàng tại Việt Nam cho thấy phần lớn các ngân hàng tham gia khảo sát đã triển khai đa dạng dịch vụ cho khách hàng trên kênh số: 47% - 77,7% đã triển khai chuyển tiền, tiết kiệm trực tuyến, thanh toán hóa đơn, thanh toán thương mại điện tử. 41,2% kỳ vọng triển khai đăng ký và xét duyệt khoản vay trên kênh số.

"Đây là một mục tiêu khó vì khi khách hàng dùng điện thoại để mở tài khoản ngân hàng với e-KYC (định danh, xác thực khách hàng bằng phương thức điện tử) khách hàng có thể chuyển tiền (có hạn mức) mà không cần đến quầy sau khi mở tài khoản với số chứng minh nhân dân và nhận diện trên điện thoại. Tuy nhiên, một số ngân hàng đang rất thận trọng vì các giải pháp e-KYC hiện nay có rủi ro xảy ra"- bà Dương đánh giá.

Phó tổng giám đốc EY Việt Nam kể trường hợp một ngân hàng có thời điểm trong 1 ngày có khoảng 3.000 tài khoản mới mở và có 5 triệu đồng cứ "chạy lòng vòng" giữa các tài khoản đó. Các kẻ gian trên mạng có khả năng tạo ra các công cụ để mở tài khoản tự động và chuyển tiền để kiểm tra xem mức độ chuẩn của mình khi mình mở tài khoản với e-KYC như thế nào.

Đồng quan điểm, trao đổi về chính sách quy định và khung pháp lý trong dịch vụ thanh toán số, ông Phạm Xuân Hùng, Trưởng ban Nghiên cứu và điều phối chính sách giám sát, Uỷ ban giám sát tài chính quốc gia, cho rằng quan trọng nhất với ngân hàng số là định danh được khách hàng. Việc công an đang đổi CMND dưới dạng số hoá là cơ sở quan trọng để góp phần thực hiện mục tiêu này. “Khoảng trống trong hành lang pháp lý đối với phát triển ngân hàng số còn chậm ban hành, mới tập trung cho các hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, như về chứng thực chữ ký số; xác định danh tính khách hàng; bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng trong dịch vụ tài chính; bảo vệ tính riêng tư dữ liệu người dùng"- ông Hùng nói. Định hướng pháp lý trong thời gian tới, ông cho rằng cần sớm ban hành khung pháp lý, trong đó đặc biệt là định danh khách hàng trực tuyến (e-KYC) có giới hạn; các đại lý thanh toán dịch vụ phải thay đổi; chú trọng bảo mật thông tin khách hàng bảo vệ người tiêu dùng và các ngân hàng thương mại cần có kế hoạch, lộ trình thực hiện.

eKYC là gì?

eKYC được hiểu là việc thiết lập mối quan hệ và định danh khách hàng bằng các phương tiện điện tử, bao gồm kênh trực tuyến và kênh di động, mà không cần phải gặp mặt trực tiếp. Để đảm bảo tính an toàn, chính xác và hiệu quả trong việc định danh khách hàng, quy trình triển khai eKYC phải cân bằng ba tiêu chí: (i) thuận tiện cho người dùng; (ii) an toàn bảo mật; (iii) phòng chống rủi ro (như gian lận, rửa tiền, tài trợ khủng bố,...).

Để thực hiện các mục tiêu đó, eKYC sẽ kết hợp ba yếu tố xác thực cơ bản: (i) thông tin khách hàng có (ví dụ: chứng minh nhân dân, số điện thoại di động đã đăng ký); (ii) thông tin khách hàng biết (ví dụ: mã PIN, thông tin cá nhân) và; (iii) bản thân khách hàng (ví dụ: đặc điểm sinh trắc học). Cụ thể, quy trình eKYC được xây dựng nhằm nhận dạng và xác thực thông tin sinh trắc học (khuôn mặt, vân tay, mống mắt), chữ ký, ký tự quang học, yếu tố thật và giả trên giấy tờ pháp lý, xác nhận người thật, trạng thái cử chỉ theo thời gian thực,...

Quy trình eKYC sẽ được hỗ trợ bởi những công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), nhận diện thực thể sống (Liveness Detection), công nghệ lưu trữ dữ liệu lớn (Big data) và công nghệ học máy (Machine Learning), công nghệ nhận dạng ký tự quang học (OCR),...

Việc triển khai eKYC sẽ giúp phá vỡ những rào cản về địa lý và các trở ngại khác trong việc tiếp cận dịch vụ tài chính đối với rất nhiều khách hàng. Nhờ áp dụng eKYC, việc xác thực khách hàng sẽ nhanh chóng hơn, giảm chi phí giao dịch, tạo nên trải nghiệm mang tính cá nhân hóa và rút ngắn thời gian cho các giao dịch về sau.

Lợi ích của eKYC trong lĩnh vực ngân hàng

Ngày nay, chúng ta đang sống trong thời đại mà mọi thứ xung quanh đều bị ảnh hưởng bởi công nghệ, và lĩnh vực ngân hàng cũng không phải ngoại lệ. Rất nhiều người dùng hi vọng hệ thống ngân hàng sẽ chuyển đổi mạnh từ mô hình kinh doanh truyền thống sang ngân hàng số. Điều này chắc chắn sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho ngân hàng trong việc thu hút các khách hàng mới, từ đó xây dựng và duy trì mối quan hệ tốt với họ.

Giao dịch nhanh gọn: Dịch vụ eKYC được thực hiện hoàn toàn tự động trực tuyến. Điều này có nghĩa là dữ liệu khi Định danh khách hàng bằng phương thức kỹ thuật số, dữ liệu sẽ được truyền theo thời gian thực mà không cần bất kì sự can thiệp thủ công nào. Quá trình xác minh truyền thống có thể mất từ vài ngày đến vài tuần, nhưng quy trình eKYC chỉ mất vài phút để xác minh và thực hiện.

Tăng tỷ lệ khách hàng sử dụng: Thời đại 4.0, các ngân hàng đang đối mặt với áp lực phải nâng cao tỷ lệ khách hàng sử dụng. Phương thức kỹ thuật số chính là chìa khoá để thu hút người dùng mới và biến họ thành khách hàng trung thành. Theo Báo cáo của Ngân hàng số (2017), 43% số người không hài lòng với quy trình mở tài khoản mới cho biết họ sẽ đổi sang ngân khác hàng bởi họ phải điền thông tin quá nhiều lần, nhất là khi chuyển giữa các kênh giao dịch, tốn thời gian và độ chính xác không cao. Do đó, eKYC là một trong những giải pháp tối ưu để khắc phục những hạn chế trên. Thông tin của người dùng được cập nhật và đồng bộ hoá trên mọi kênh giao dịch để đảm bảo họ có quyền truy cập vào dữ liệu một cách chính xác dù ở bất cứ nơi đâu.

Minh bạch trong giao dịch và sử dụng.: Thực tế hiện nay, các ngân hàng luôn phải tìm cách giải quyết việc mất doanh thu do các hoạt động gian lận. Song song với việc chuyển đổi sang nền tảng kỹ thuật số và di động, gian lận trong quy trình giao dịch điện tử đã xuất hiện. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của công nghệ, các ngân hàng sẽ có thêm nhiều nguồn lực phát triển để giúp họ giảm thiểu sự gian lận đang phải đối mặt hiện nay, ví dụ như gian lận trong quá trình định danh khách hàng bằng phương thức kỹ thuật số. Thay vì chỉ xác thực người dùng tại điểm đăng nhập vào tài khoản, hệ thống sẽ liên tục theo dõi tài khoản và xác minh người dùng đang có những thao tác kỳ lạ hay không. Một cách để khái niệm hoá cách hoạt động của hệ thống xác thực là thông qua hệ thống tính điểm “đo lường mức độ chắc chắn chủ tài khoản là người đang sử dụng thiết bị”. Những công nghệ trên bao gồm OCR, nhận dạng bằng khuôn mặt, phát hiện người thật và phát hiện gian lận. Cách này giúp các ngân hàng tăng cường độ bảo mật cho hệ thống và giảm thiểu gian lận trong quá trình thực hiện giao dịch bằng phương thức kỹ thuật số.

Nâng cao trải nghiệm khách hàng.: Trong ngành ngân hàng, quy trình tiếp nhận khách hàng chính là cách trực tiếp nhất để người dùng thấy loại trải nghiệm họ sẽ nhận được khi lựa chọn ngân hàng bạn. Theo báo cáo của Signicat (2019), 40% người tiêu dùng bỏ qua quy trình tiếp nhận khách hàng theo cách truyền thống bởi nó có quá nhiều bước phải thực hiện và quá nhiều thông tin cá nhân cần phải cung cấp. Bên cạnh đó, 55% số người được hỏi ủng hộ quy trình tiếp nhận khách hàng được thực hiện hoàn toàn trực tuyến. Hơn một nửa (52%) sẽ sử dụng các dịch vụ bổ sung nếu việc nhận dạng trên giấy tờ không cần phải thực hiện. Điều này là một minh chứng cho thấy việc Định danh khách hàng bằng phương thức kỹ thuật số (eKYC) đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao trải nghiệm khách hàng. Người tiêu dùng muốn chuyển đổi sang kỹ thuật số để đẩy nhanh quá trình xác minh danh tính trực tuyến và đẩy nhanh quy trình cần thực hiện.

Truy cập vào các dịch vụ ngân hàng dễ dàng hơn: Ngày nay, chuyển đổi số đã mang lại sự thay đổi rất lớn cho lĩnh vực ngân hàng. Dịch vụ eKYC đã giảm thiểu việc khách hàng phải trực tiếp tới ngân hàng bằng cách sử dụng phương pháp sinh trắc học hoặc nhận dạng khuôn mặt. Do đó, tiết kiệm thời gian định danh khách hàng, mang lại sự thuận tiện hơn cho cả người dùng và ngân hàng.

Đóng vai trò như một ngân hàng thế hệ mới: Những đổi mới trong quy trình eKYC rất quan trọng để giải quyết các rủi ro loại trừ tài chính. Những đổi mới này giúp dễ dàng hơn trong việc xác minh người dùng, từ đó người dùng có thể tự thực hiện và sử dụng các dịch vụ tài chính. Tiến trình này bao gồm một số yêu cầu như giới hạn số tiền tối đa, sử dụng tài liệu điện tử và chữ ký để thực hiện giao dịch (eKYC). Áp dụng những đổi mới này sẽ giúp các ngân hàng tạo ra lợi thế cạnh tranh lớn so với các đối thủ trên thị trường.

Giảm thiểu việc sử dụng giấy và đánh mất tài liệu: eKYC là một hệ thống không giấy tờ thay thế nhu cầu quản lý tài liệu bằng giấy. Điều này giúp các công ty, ngân hàng giảm thiểu lượng khí thải carbon bằng cách thân thiện với môi trường và sử dụng hệ thống đám mây trực tuyến. Việc này không chỉ mang lại lợi ích cho môi trường, mà còn giúp giảm các chi phí liên quan đến thủ tục KYC truyền thống. Ngoài ra, hệ thống eKYC  giúp bảo mật dữ liệu khách hàng và ngăn ngừa việc mất tài liệu. Nó giải quyết vấn đề quá tải các tài liệu và giấy tờ cần được lưu trữ theo cách truyền thống.

Nâng cao hiệu quả hoạt động: Công nghệ kỹ thuật số như một đòn bẩy mạnh mẽ để cải thiện lợi nhuận của khách hàng và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Việc tích hợp kỹ thuật số và eKYC vào quy trình làm việc của doanh nghiệp hứa hẹn sẽ mở ra những cải tiến đáng kể về năng suất của nhân viên, tạo ra giá trị quan trọng cho ngành ngân hàng. Ngoài ra, eKYC cũng giúp nhân viên ngân hàng thực hiện các bước hỗ trợ khách hàng một cách nhanh chóng, hiệu quả và chính xác hơn.

Hiểu được lợi ích mà các tổ chức ngân hàng sẽ nhận được khi áp dụng eKYC sẽ giúp các nhà quản lý nghiên cứu và chuẩn bị tốt hơn trong quá trình thực hiện các giải pháp chuyển đổi kỹ thuật số.