Tại Khu đô thị Gamuda (Hoàng Mai, Hà Nội) nhiều cư dân sinh sống tại KĐT mới Gamuda Gardens bức xúc vì khu Shophose, biệt thự liền kề đã bị “băm nát” bởi nhiều căn biệt thự, liền kề có giá hàng chục tỷ đồng nhưng chủ nhà vẫn tận dụng, cơi nới đủ kiểu không đúng thiết kế như: Lắp thang máy ngoài nhà (tại căn số 82 đường 3.3, căn số 15 3.7/1, căn số 30 đường 3.7...); Xây thêm ban công sàn mái ngoài (căn tại số 11A đường 3.7/13, số 16 đường 3.2/2, số 27 đường 3.9...); Xây dựng thêm hầm rượu, bếp ăn (tại căn số 28 đường 3.9/2); Xây thêm tầng mái để lợp mái ngói đỏ (tại căn số 11 đường 3.8/1; nhà thép cao 2 tầng tại số 8 đường 3.1...).

Tại khu đô thị (KĐT) Viglacera Xuân Phương (Nam Từ Liêm, Hà Nội), nhiều người đi ngang qua đường XP4 không khỏi trầm trồ trước căn biệt thự “khủng” màu trắng mọc sừng sững giữa một KĐT được thiết kế đồng bộ.

Trong khi những căn biệt thự ở KĐT này đều chỉ có 3 tầng, mái vát thì ngôi biệt thự này cao 5 tầng, kiến trúc hoàn toàn khác biệt. Theo một số người dân ở đây, căn biệt thự này đã được chủ nhà mua lại 3 căn biệt thự, mỗi căn rộng hơn 200m2 rồi hoàn thiện thành 1 ngôi biệt thự với kiến trúc, tầng cao, diện tích khác biệt. Khoảng thoáng giữa những căn biệt thự nhỏ cũng bị chủ nhà biến thành diện tích sàn sử dụng.

Anh T, một cư dân ở đây tỏ ra bức xúc cho biết, trong khi muốn sửa lại nhà, người dân phải xin phép rất kỹ càng. Nhiều trường hợp còn không được phê duyệt. “Căn biệt thự này vi phạm trật tự nghiêm trọng như thế nhưng không hiểu sao chủ đầu tư và chính quyền vẫn mặc nhiên để chủ nhà xây dựng”, anh T đặt câu hỏi.

Đối diện với KĐT Viglacera, dự án khu đô thị Foresa Villa (phường Xuân Phương, quận Nam Từ Liêm) do Công ty cổ phần Tasco làm chủ đầu tư đang bị “băm nát” bởi nhiều công trình được chủ sở hữu ngang nhiên sửa chữa, tự ý thay đổi thiết kế, làm phá vỡ quy hoạch được phê duyệt.

Tại đường Foresa 6D, một căn biệt thự cũ đang được chủ sở hữu đập bỏ và xây một căn mới mang kiến trúc, màu sắc hoàn toàn khác so với thiết kế ban đầu. Bên cạnh đó, hàng loạt căn biệt thự khác tại khu đô thị này cũng đang được cơi nới, sửa chữa để tăng diện tích sử dụng.

Thậm chí, tại Khu đô thị Dương Nội (Hà Đông, Hà Nội), chủ nhiều căn biệt thự đều tận dụng tối đa sân vườn để dựng mái tôn làm nhà kho, làm hàng quán kinh doanh tạp hóa… Một số căn biệt thự có vị trí đẹp còn được cải tạo, cơi nới để làm nhà hàng bia, nơi kinh doanh sửa chữa điều hòa. Tại một số căn biệt thự liền kề, chủ nhà còn “đập” cả mặt tiền tòa nhà để xây mới theo kiểu “một mình một chợ”.

Tình trạng vi phạm trật tự xây dựng còn diễn ra nghiêm trọng hơn tại KĐT Tây Nam Linh Đàm (Hoàng Mai, Hà Nội). Mang tiếng là KĐT kiểu mẫu Linh Đàm, nhưng ở đây có đến hàng chục căn biệt thự đã bị thay đổi kiến trúc từ 3 tầng, mái vát thành nhà 4 tầng, mái bằng hoặc mái kiểu Pháp. Chẳng hạn, căn biệt thự ở lô số 4, khu TT6D được xây dựng thành ngôi nhà 4 tầng vuông vức, mái bằng. Từ tầng 2 trở lên được đổ bê tông lấn ra khoảng thoáng làm tăng diện tích sàn, thay đổi kiến trúc.

Một số căn được đập bỏ, xây dựng và gộp từ 2 căn biệt thự  theo kiến trúc dạng tòa lâu đài. Một số nhà biệt thự khác vẫn đang tiếp tục bị thi công cơi nới nâng tầng.

Việc cơi nới, phá đi xây lại không theo thiết kế được phê duyệt ban đầu đã vi phạm Quyết định số 9528/QĐ-UB ký ngày 27/12/2004 của UBND TP Hà Nội về việc phê duyệt dự án đầu tư xây dựng: Nhà ở biệt thự tại khu 5,2ha thuộc dự án khu đô thị mới Yên Hòa.

Theo Quyết định này, chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án thuộc nguồn vốn ngân sách cấp; Diện tích đất nghiên cứu 22.091m2; Năng lực thiết kế: Xây dựng mới đồng bộ, hoàn chỉnh 50 nhà biệt thự từ nguồn vốn ngân sách Trung ương cấp.

Đến quý II năm 2009, dự án đã hoàn thành và Sở Tài chính TP Hà Nội đã có Quyết định số 193/QĐ-STC-ĐT ngày 19/01/2010 phê duyệt quyết toán vốn đầu tư hoàn thành dự án.

Trong khi đó, đề cập tới trách nhiệm khi để ra sai phạm tại KĐT Viglacera, đại diện chủ đầu tư cho biết, khi thi công, chủ nhà cho quây tôn cao đến tận tầng 3, cử người canh giữ không cho người lạ ra vào công trình. Khi phát hiện vi phạm trật tự xây dựng nhưng không có chức năng phạt, chỉ gửi văn bản nhắc nhở chủ nhà nên không hiệu quả.

Còn lãnh đạo UBND phường Xuân Phương cho biết, thời điểm các cán bộ này về làm việc tại phường thì đã có công trình vi phạm này. Hiện, Thanh tra Sở Xây dựng đang chủ trì kiểm tra và thanh tra, trật tự xây dựng phường chưa nhận được kết quả.

Một lãnh đạo phường Yên Sở (Hoàng Mai, Hà Nội) trao đổi về những vi phạm của các chủ biệt thự đã nói: “Sai đến đâu xử lý đến đó”. Tuy nhiên, lãnh đạo phường này cũng cho rằng, quản lý trật tự xây dựng tại khu đô thị Gamuda còn khó khăn, vì đến thời điểm này, dự án vẫn chưa bàn giao hạ tầng cho UBND phường quản lý. Bên cạnh đó, những sai phạm tồn tại lâu nay một phần do chủ đầu tư, bởi chủ các căn hộ muốn hoàn thiện, xây cơi nới gì đều phải báo cáo chủ đầu tư và đặt cọc thi công. “Chúng tôi từng bàn với chủ đầu tư là phải nâng mức đặt cọc lên vài trăm triệu đồng để ràng buộc chủ căn hộ. Nếu họ thi công không đúng thiết kế sẽ có cơ sở để xử lý”, vị này nói.

Theo TS Đào Ngọc Nghiêm, mỗi KĐT đều có kiến trúc riêng, nếu phá vỡ theo thiết kế đã quy hoạch sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ diện mạo của KĐT. Các KĐT do chủ đầu tư quản lý có tình trạng thỏa thuận để chủ nhà cơi nới, phá vỡ quy hoạch. Đây là lỗi của chủ đầu tư và cũng là tồn tại trong quản lý cấp phép đầu tư xây dựng. Theo ông Nghiêm, cần phải xác định phân công, phân cấp quản lý giám sát, gắn trách nhiệm rõ ràng đến các lực lượng, các bên, có chế tài phạt nặng hơn mới hạn chế được tình hình.

Bên cạnh đó, không thể bỏ qua trách nhiệm của lực lượng thanh tra xây dựng, chính quyền địa phương trong việc buông lỏng quản lý, dẫn đến tình trạng cơi nới, sửa chữa nhà biệt thự diễn ra trên địa bàn.