Nghị định 132 có hiệu lực từ ngày 20/12/2020, và áp dụng từ kỳ tính thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2020. Nghị định 132 sẽ thay thế Nghị định 20 về giá giao dịch liên kết ban hành vào năm 2017.

Nghị định 132 được coi là có tiến bộ hơn so với Nghị định 20 khi nâng mức trần tổng chi phí lãi vay từ 20% lên 30%. Cụ thể tổng chi phí lãi vay không được vượt quá 30% tổng lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh, cộng với chi phí lãi vay, và khấu hao trong kỳ.

Hiểu đơn giản, nếu như tổng chi phí lãi vay của doanh nghiệp quá mức trần 30% thì sẽ không được tính là chi phí hợp lý để khấu trừ thuế thu nhập doanh nghiệp. Doanh nghiệp sẽ phải trả thuế cho cả phần lãi vay này, nếu tổng chi phí lãi vay quá 30%. Theo các doanh nghiệp, việc nâng mức trần lên 30% đã khiến doanh nghiệp "dễ thở" hơn, nhưng vẫn chưa thực sự trút bỏ được "gánh nặng" bấy lâu nay. Vừa mới ban hành, nhiều doanh nghiệp đã lên tiếng về những bất cập của Nghị định 132.

Trong 3 năm qua, Tập đoàn Hoàng Gia dù chưa có lãi cũng phải nộp thuế và phải nộp đến 2 lần ở cả công ty mẹ và công ty con vì quy định khống chế chi phí lãi vay. Hoạt động trong lĩnh vực xây dựng, cần nhiều vốn và đi vay nhiều nên dù mức khống chế nay đã tăng lên 30% thì doanh nghiệp vẫn có nguy cơ bị đánh thuế 2 lần cho phần vay vượt trần.

Ông Đinh Việt Anh – Chủ tịch Tập đoàn Hoàng Gia  cho rằng, muốn phải triển phải tăng được quy mô, phải triển khai hoạt động liên doanh, liên kết. Nếu tiếp tục kéo dài Nghị định 20, kể cả tới đây là Nghị định 32 sẽ làm cho doanh nghiệp không thể phát triển được.

Trong khi 2 nhóm ngành là các tổ chức tín dụng và bảo hiểm được loại trừ khỏi Nghị định 32 thì nhóm ngành chứng khoán lại không được. Ông Phạm Thanh Tùng – Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Trí Việt (T-Group) cho biết, DN chứng khoán cũng có hoạt động tương tự như ngân hàng đó là cho vay ký quỹ, đòi hỏi chi phí tài chính lớn và mức khống chế tổng chi phí lãi vay 30% là chưa đủ.

Theo ông Phạm Thanh Tùng, công ty chứng khoán có rất nhiều đối tượng là khách hàng doanh nghiệp. Mô hình công ty chứng khoán thường là mô hình nằm trong tập đoàn, có rất nhiều công ty anh, chị em. Như vậy, bất cứ một giao dịch nào với đơn vị liên kết (là công ty anh, chị em, công ty bố mẹ), thì ngay lập tức dính vào giao dịch liên kết.

Theo quan điểm của Hội tư vấn thuế Việt Nam, các công ty chứng khoán cũng có 1 nghiệp vụ tương tự với ngân hàng đó là cho vay vốn cần đòn bẩy tài chính lớn, vì thế cần cân nhắc việc loại trừ ngành nghề này ra khỏi Nghị định 132 hoặc quy định một mức tỷ lệ vốn vay cho phù hợp.

Theo các chuyên gia, doanh nghiệp đang cần vốn để tái sản xuất kinh doanh nhưng không ít doanh nghiệp đang rơi vào vòng luẩn quẩn, không đi vay thì không có vốn để sản xuất, mà đi vay nhiều, vượt trần thì lại bị tính thuế. Quy định khống chế lãi vay như vậy là chưa phù hợp. Có 2 phương pháp được các nước sử dụng để quản lý chi phí lãi vay. Đó là khống chế tổng chi phí lãi vay giống như nghị định 132 và khống chế thông qua tỷ lệ vốn vay trên vốn chủ sở hữu. Tại Việt Nam, trong bối cảnh vốn của DN còn ít thì việc áp dụng theo phương pháp thứ 2 sẽ phù hợp hơn.

Ông Nguyễn Mạnh Hiền – Giám đốc Công ty tư vấn tài chính, kế toán, thuế AFA cho rằng: Việc áp dụng 1 tỷ lệ cố định thì ở góc độ người quản lý thuế sẽ thuận lợi nhưng ở góc độ người nộp thuế thì sẽ có những cảm nhận rằng không công bằng so với đặc thù ngành nghề. Mỗi ngành nghề có đặc thù sử dụng vốn khác nhau do vậy cần quy định cụ thể về tỷ lệ vốn vay trên tỷ lệ vốn chủ sở hữu cho mỗi ngành nghề sẽ giúp các DN tiếp cận vốn vay dễ dàng hơn, từ đó phát triển được quy mô sản xuất.

Còn đại diện Hội tư vấn thuế Việt Nam cho rằng việc không chế trần chi phí lãi vay không cần áp dụng cho DN Việt không có giao dịch xuyên biên giới hoặc các công ty mẹ và con có cùng một mức thuế suất. “Nên gạt các đối tượng không có khả năng trốn thuế ra. (ví dụ đơn vị có cùng lãi suất hoặc không có giao dịch xuyên biên giới... vì trong cùng lãnh thổ việt Nam, cùng mức lãi suất thì chạy đi đâu để trốn thuế?” – bà Nguyễn Thị Cúc – Chủ tịch Hội tư vấn thuế nêu quan điểm.

Mới đây, tại buổi họp báo công bố Nghị định 132, khi được hỏi về việc liệu có diễn ra tình trạng đánh thuế 2 lần, thuế chồng thuế khi thực hiện quy định chống chuyển giá, đại diện Tổng cục Thuế cho biết quy định chống chuyển giá áp dụng cho cả doanh nghiệp nội và doanh nghiệp ngoại để đảm bảo tính công bằng, minh bạch.

Ngoài ra, quy định này cũng để hạn chế tình trạng "vốn mỏng" của doanh nghiệp. Vì thế, nếu doanh nghiệp liên kết mà cho nhau vay quá nhiều, thì khó tránh khỏi tình trạng bị đánh thuế 2 lần.

"Có dẫn đến tình trạng đánh chồng thuế không, thì tôi nghĩ trước mắt các doanh nghiệp chưa kịp điều chỉnh thì đây là 1 biện pháp của Nhà nước, trong vấn đề quản lý thuế. Có những yếu tố, những thời điểm sẽ ảnh hưởng đến doanh nghiệp và đây là biện pháp của nhà nước yêu cầu doanh nghiệp phải điều chỉnh, để đảm bảo lành mạnh hóa trong thị trường đầu tư", ông Đặng Ngọc Minh, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính cho hay.

Dịch COVID-19 vẫn đang tác động tiêu cực tới nhiều ngành nghề, và các doanh nghiệp thì lại đang cần vốn để tái sản xuất kinh doanh. Nhưng không ít doanh nghiệp vẫn đang rơi vào vòng luẩn quẩn. Không đi vay thì không đủ vốn để sản xuất, mà đi vay, nếu vượt trần, lại bị tính thuế thu nhập doanh nghiệp, dù phần vay này chưa biết liệu có lãi hay không.