Thực hiện quy định của Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14, Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý đối với dự thảo thông tư quy định về áp dụng quản lý rủi ro trong quản lý thuế để phù hợp với tình hình thực tế, yêu cầu cải cách, hiện đại hóa hệ thống thuế theo thông lệ quốc tế.

Bộ Tài chính cho biết, việc áp dụng quản lý rủi ro trong quản lý thuế đã được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật: Luật Quản lý thuế số 21/2012/QH13 nay là Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14, Nghị định số 83/2013/NĐ-CP, Thông tư số 156/2013/TT-BTC và được hướng dẫn cụ thể tại Thông tư số 204/2015/TT-BTC của Bộ Tài chính. Tuy nhiên, quá trình triển khai áp dụng thời gian qua cho thấy một số nội dung cần tiếp tục sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện để phù hợp với tình hình thực tế, yêu cầu cải cách, hiện đại hóa hệ thống thuế, thông lệ quốc tế, cũng như để đảm bảo cơ sở pháp lý cho việc tiếp tục đẩy mạnh thực hiện áp dụng quản lý rủi ro trong quản lý thuế.

Bộ Tài chính đã chỉ đạo cơ quan thuế, cơ quan hải quan xem xét không tổ chức kiểm tra định kỳ trong năm 2020 đối với các doanh nghiệp không có dấu hiệu vi phạm để tạo điều kiện cho doanh nghiệp tập trung giải quyết khó khăn, duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh; đồng thời không để doanh nghiệp lợi dụng chủ trương này vi phạm pháp luật.

Hiện nay, Tổng cục Hải quan đang điều chỉnh lại kế hoạch thanh kiểm tra của toàn ngành. Trên cơ sở đề nghị của các doanh nghiệp, Tổng cục Hải quan đã tạm hoãn các cuộc thanh tra chuyên ngành theo kế hoạch thực hiện trong quý I năm 2020 để chuyển sang quý II, quý III nhằm đảm bảo cho doanh nghiệp có thời gian cũng như điều kiện để khắc phục những khó khăn, đồng thời cũng đáp ứng yêu cầu thanh tra của ngành hải quan.

Cùng với đó, Tổng cục Hải quan cũng đã yêu cầu các đơn vị báo cáo kế hoạch thanh tra, kiểm tra về Tổng cục, trên cơ sở đó sẽ điều chỉnh lại kế hoạch kiểm tra các doanh nghiệp.

Quy định công khai các tiêu chí đánh giá tuân thủ pháp luật thuế và mức độ rủi ro người nộp thuế nhằm đảm bảo tính công khai, minh bạch trong đánh giá người nộp thuế, đồng thời cũng để người nộp thuế tự so chiếu các tiêu chí đánh giá để hoàn thiện, từ đó nâng cao tính tuân thủ tự nguyện của người nộp thuế.

Cơ quan thuế (Tổng cục Thuế) có trách nhiệm ban hành các chỉ số tiêu chí, giúp cho cơ quan thuế triển khai công tác quản lý rủi ro được linh hoạt, chủ động trong việc thay đổi các chỉ số tiêu chí cho phù hợp với thực tế quản lý thuế trong từng thời kỳ; góp phần giảm thiểu thủ tục hành chính không cần thiết cho cơ quan Bộ.

Kết quả phân tích rủi ro mang tính kế thừa, kết quả đánh giá ở khâu trước là một phần của tiêu chí đánh giá ở khâu sau. Trong đó, kết quả đánh giá tuân thủ pháp luật thuế đối với người nộp thuế và kết quả xếp hạng người nộp thuế là một trong những tiêu chí phân tích rủi ro trong các nghiệp vụ quản lý thuế.

Dự thảo thông tư quy định, cơ quan thuế thực hiện xác định các rủi ro trọng yếu trong việc đăng ký thuế, kê khai thuế đúng thời hạn, nộp thuế đúng hạn và cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác của NNT để xác định các rủi ro chính cần được xử lý, NNT có rủi ro lớn và hướng xử lý.

Thông tin quản lý rủi ro được thu thập từ các nguồn thông tin bên trong và bên ngoài (bao gồm cả thông tin từ nước ngoài) theo quy định của pháp luật; được quản lý tập trung tại Tổng cục Thuế thông qua hệ thống ứng dụng công nghệ thông tin và được xử lý, chia sẻ, cung cấp cho cơ quan thuế các cấp, các cơ quan quản lý nhà nước khác để phục vụ cho mục đích quản lý thuế theo quy định của pháp luật.

Trên cơ sở thông tin quản lý rủi ro, cơ quan thuế tiến hành phân tích rủi ro. Kết quả phân tích rủi ro mang tính kế thừa, kết quả đánh giá ở khâu trước là một phần của tiêu chí đánh giá ở khâu sau. Trong đó, kết quả đánh giá tuân thủ pháp luật thuế đối với NNT và kết quả xếp hạng NNT là một trong những tiêu chí phân tích rủi ro trong các nghiệp vụ quản lý thuế.

Theo Bộ Tài chính, việc tiếp cận theo tài liệu của OECD (Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế) với mô hình tam giác tuân thủ có 4 tầng tương ứng 4 mức độ tuân thủ - là mô hình đã được áp dụng khá lâu ở cơ quan thuế của nhiều quốc gia, đến nay chưa có nhân tố nào khác làm thay đổi kết cấu của mô hình này. Vì vậy, dự thảo thông tư đã tiếp cận toàn diện theo mô hình này thay vì 3 mức quy định tại Thông tư số 204/2015/TT-BTC ngày 21/12/2015 quy định về áp dụng quản lý rủi ro trong quản lý thuế.

Cụ thể, mức 1: tuân thủ cao; mức 2: tuân thủ trung bình; mức 3: tuân thủ thấp; mức 4: không tuân thủ.

Bên cạnh đó, NNT được đánh giá rủi ro tổng thể và phân loại theo 5 hạng: hạng 1: NNT rủi ro rất thấp; hạng 2: NNT rủi ro thấp; hạng 3: NNT rủi ro trung bình; hạng 4: NNT rủi ro cao; hạng 5: NNT rủi ro rất cao.

Đáng lưu ý, dự thảo thông tư lần này đã bỏ hạng 6 (NNT thành lập dưới 12 tháng) được quy định tại Thông tư số 204, sẽ phân loại, giám sát riêng phù hợp với yêu cầu của từng nghiệp vụ khi thực hiện đánh giá rủi ro.

Theo Bộ Tài chính, những sửa đổi, bổ sung và hướng dẫn tại dự thảo thông tư đều nhằm đến mục tiêu đảm bảo hiệu lực, hiệu quả của quản lý thuế; đối xử công bằng giữa những NNT bằng việc quy định áp dụng các biện pháp xử phạt đối với NNT có rủi ro cao, vi phạm pháp luật về thuế và lựa chọn tuyên dương, khen thưởng NNT tuân phủ pháp luật thuế; đồng thời khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi để NNT tự nguyện tuân thủ tốt các quy định của pháp luật về thuế và quản lý thuế.