Sáng ngày 28/10, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) đã tổ chức buổi hội thảo với chủ đề “Vai trò và giải pháp sử dụng truyền thông trong hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội của Liên hiệp Hội Việt Nam”.

Tham dự hội thảo có: Ông Nguyễn Quyết Chiến – Tổng thư ký VUSTA, Ông Lê Thanh Tùng – Phó trưởng ban Tư vấn, Phản biện và Giám định xã hội VUSTA, Ông Phan Tùng Mậu – Nguyên Phó Chủ tịch VUSTA cùng lãnh đạo các phòng ban và các cơ quan báo chí trong hệ thống VUSTA.

Khai mạc hội thảo, Tổng thư ký VUSTA Nguyễn Quyết Chiến cho biết VUSTA là tổ chức chính trị - xã hội của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ có hệ thống từ Trung ương đến các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Hiện nay, VUSTA có 153 hội thành viên (gồm 90 hội ngành toàn quốc, 63 liên hiệp hội tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương), 596 tổ chức khoa học và công nghệ và 3 đơn vị trực thuộc (gồm Quỹ Vifotec, NXB, Báo Tri thức và Cuộc sống) và trực thuộc.

Một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của VUSTA là tổ chức tập hợp, phát huy trí tuệ của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ Việt Nam trong hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội góp phần vào việc hoạch định chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước.

Tổng thư ký VUSTA đánh giá công cụ quan trọng khi thực hiện hoạt động tư vấn, phản biện chính là sử dụng kênh báo chí, truyền thông để truyền tải các thông điệp đến cơ quan xây dựng chính sách, thẩm định chính sách, quyết định ban hành chính sách và đến đông đảo công chúng để công chúng biết, ủng hộ và tạo sự đồng thuận đối với việc hoàn thiện chủ trương, chính sách trước khi được ban hành.

Trong những năm qua, hoạt động tư vấn, phản biện của cả hệ thống VUSTA đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, phản ánh trung thực, khách quan ý kiến đóng góp của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ vào các dự thảo văn kiện trình Đại hội Đảng các cấp, dự thảo Hiến pháp, các dự án Luật, các chiến lược, chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; được Đảng, Nhà nước ghi nhận và đánh giá cao.

Tuy nhiên, từ thực tiễn hoạt động của toàn hệ thống VUSTA cho thấy hoạt động tư vấn, phản biện vẫn chưa đạt được kết quả như kỳ vọng. Chất lượng và hiệu quả hoạt động tư vấn, phản biện còn có những hạn chế so với tiềm năng hiện có của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ. Vẫn còn một số cơ quan, tổ chức chưa có đủ thông tin, chưa thực sự thấu hiểu và nhìn rõ những kết quả đóng góp, những tác động của hoạt động tư vấn, phản biện mà Trung ương VUSTA và các hội thành viên đã nỗ lực thực hiện.

Một trong số những nguyên nhân của hạn chế này có thể do còn thiếu vắng sự phối hợp một cách hiệu quả của các cơ quan báo chí, truyền thông về nội dung, về vấn đề được tư vấn, phản biện của VUSTA và của các nhà khoa học. Việc sử dụng báo chí, truyền thông để lựa chọn thông tin, truyền tải thông tin chính xác và kịp thời trong quá trình tư vấn, phản biện và kết quả chắc chắn sẽ góp phần làm tăng hiệu quả của hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội (TV,PB&GĐXH).

Ông Phan Tùng Mậu - nguyên Phó Chủ tịch VUSTA cho rằng TV,PB&GĐXH là hoạt động mang tính xã hội, là sự tư vấn, phản biện từ phía cộng đồng xã hội, các tổ chức và công dân, đặc biệt là trí thức khoa học và công nghệ của VUSTA đối với các đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước, các đề án, dự án lớn, đặc biệt là các dự án đề án công (nếu nói trong phạm vị hẹp; nếu nói rộng hơn là đó là TV,PB&GĐXH đối với đối với các thể chế chính trị, thể chế nhà nước, các cơ cấu quyền lực mà trung tâm là nhà nước, thực thi quyền lực nhà nước với mục đích nhằm vào các chính sách, quyết sách của nhà nước, các chủ trương của các đảng chính trị, trong đó quan trọng nhất là ý tưởng chính trị, dự án chính trị của Đảng cầm quyền)

Như vậy, để thực hiện nhiệm vụ TV,PB&GĐXH cần tập hợp lực lượng, thông qua truyền thông để cộng đồng xã hội, trí thức hiểu rõ về mục tiêu, nội dung, phương pháp và lợi ích TV,PB&GĐXH của VUSTA và thu hút cộng đồng trí thức, xã hội tham gia. Đồng thời, truyền thông là phương tiện quan trọng tạo nên sức mạnh và sự đồng thuận trong hoạt động TV,PB&GĐXH.

Ông Lê Thanh Tùng - Phó Trưởng Ban Tư vấn, Phản biện và Giám định xã hội VUSTA đánh giá báo chí, truyền thông không phải là mục tiêu của TV,PB&GĐXH, cũng không phải là công cụ chính để truyền đạt kết quả hoạt động này.

Tuy nhiên, việc sử dụng báo chí truyền thông đúng lúc sẽ làm tăng hiệu quả của hoạt động TV,PB&GĐXH. Việc tăng cường thông tin, truyền thông về quá trình triển khai cũng như các kết quả của hoạt động tư vấn, phản biện, đóng góp ý kiến cho quá trình xây dựng chủ trương, chính sách trên các phương tiện thông tin đại chúng cũng như các kênh thông tin của VUSTA sẽ giúp tăng cường vị trí của VUSTA và góp phần nâng cao vai trò của hoạt động TV,PB&GĐXH trong bối cảnh hiện nay.

Ông Tùng cho rằng, truyền thông chỉ thực sự phát huy tác dụng khi truyền tải thông tin đầy đủ, chính xác và kịp thời. Đồng thời phải có ý thức chính trị.

Vậy làm thế nào để sử dụng truyền thông một cách phù hợp, làm đòn bẩy tăng cường hiệu quả của hoạt động TV,PB&GĐXH của VUSTA? Sử dụng các loại hình truyền thông gì? Sử dụng truyền thông như thế nào? Sử dụng truyền thông trong các công đoạn nào của quy trình triển khai hoạt động TV,PB&GĐXH? Ngoài ra, trong quá trình thực hiện hoạt động TV,PB&GĐXH đã có rất nhiều các hoạt động sử dụng truyền thông, tuy nhiên chưa có đánh giá về việc thành công hay thất bại khi có sự tham gia của truyền thông.

Đây là những vấn đề cần thiết được nghiên cứu và giải đáp để đưa ra các chiến lược, các kế hoạch về truyền thông giúp nâng cao hiệu quả hoạt động TV,PB&GĐXH của VUSTA.

Đẩy mạnh vai trò truyền thông trong hoạt động TV,PB&GĐXH

Theo ông Phan Tùng Mậu - nguyên Phó Chủ tịch VUSTA cho rằng để nâng cao hiệu quả của truyền thông TV,PB&GĐXH cần xây dựng quy chế phối hợp giữa hoạt động TV,PB&GĐXH với các cơ quan báo chí VUSTA, coi báo chí của VUSTA là thành viên quan trọng của hoạt động TV,PB&GĐXH.

Sự tham gia của cơ quan báo chí sẽ tạo điều kiện để nâng cao tính công khai, minh bạch, tạo ra sự cộng hưởng và lan tỏa trong xã hội để mọi người cùng thống nhất nhận thức, chia sẻ kỹ năng và nâng cao hiểu biết, qua đó mỗi công dân, tầng lớp và nhóm lớn xã hội và cộng đồng dân cư nâng cao nhận thức, thay đổi thái độ và hành vi xã hội phù hợp với nhu cầu phát triển.

Bà Phạm Thị Bích Hồng – Phó Trưởng ban Truyền thông và Phổ biến kiến thức VUSTA đề xuất để nâng cao hiệu quả sử dụng truyền thông trong công tác tư vấn, phản biện của VUSTA, đảm bảo vai trò cầu nối thông tin, góp phần cung cấp cái nhìn khoa học, chính xác cho các cơ quan chức năng, cần thực hiện đồng bộ hai nội dung.

Thứ nhất là, phải có thông tin tốt, chính xác, khoa học, khách quan. Cần hướng đến đổi mới và nâng cao hơn nữa uy tín, chất lượng công tác tư vấn, phản biện của VUSTA.

Thứ hai là, đa dạng hóa loại hình truyền thông. Cần thành lập một nhóm truyền thông đích, bao gồm các báo, tạp chí của VUSTA và một số cơ quan báo chí, truyền hình, truyền thanh có uy tín và có số lượng độc giả lớn hiện nay, theo sát các hoạt động tư vấn, phản biện của VUSTA, duy trì lượng tin bài về kết quả tư vấn, phản biện của VUSTA và các tổ chức thành viên.

Bên cạnh đó, xây dựng bản tin tư vấn, tập hợp các kết quả về hoạt động tư vấn định kỳ hàng quý, đưa ra thông điệp về quan điểm của VUSTA, cơ quan đại diện cho các nhà khoa học Việt Nam về các vấn đề VUSTA có ý kiến.

Bản tin sẽ là tài liệu ngắn, cô đọng, chính xác, cung cấp cho các đại biểu Quốc hội, đặc biệt là đại biểu trong hệ thống của VUSTA các thông tin để giúp ý kiến của các nhà khoa học đến với cơ quan lập pháp nhanh hơn, thông qua truyền thông quốc hội sẽ tạo hiệu ứng nhanh hơn và sâu rộng hơn.

Ngoài ra, tăng cường lượng tin, bài nghiên cứu khoa học của các chuyên gia; Tăng cường truyền thông, đăng tải ý kiến các chuyên gia, các bài nghiên cứu, phản biện chính sách trên các cơ quan báo chí, trang mạng xã hội chính thống của VUSTA nhằm truyền thông các kết quả tư vấn cũng như kiến nghị, đề xuất của VUSTA đến đông đảo người đọc.