Khu vực mà Công ty Cổ phần Phân Lân nung chảy Lào Cai tiến hành khai thác quặng tại khai trường 32 và làng Cáng 2 được UBND tỉnh Lào Cai cấp phép cho thuê đất để thực hiện việc khai thác quặng.

Tháng 4/2019 Bộ tài nguyên và môi trường thực hiện cấp phép cho công ty cổ phần phân lân nung chảy lào cai khai thác quặng loại 1, 2 và 3. Với tổng trữ lượng hơn 6.5 triệu tấn để phục vụ cho việc sản xuất phân bón.

Vào tháng 3 và tháng 11 năm 2020, UBND tỉnh Lào Cai ban hành 2 quyết định cho doanh nghiệp thuê đất với tổng diện tích 49 ha thuộc địa bàn 2 xã Tả Phời và Hợp Thành.

Theo quyết định chủ trương đầu tư của UBND tỉnh Lào Cai, được ban hành vào tháng 2/2018, qua 2 lần điều chỉnh vào tháng 6/2018 và tháng 12/2019 công ty này được khai thác quặng lộ thiên với công suất 500 nghìn tấn 1 năm, thời gian thực hiện dự án là 14 năm.

Chủ đầu tư có trách nhiệm lập báo cáo đánh giá tác động môi trường, quy hoạch khu tái định cư cũng như tiến hành đền bù, giải phóng mặt bằng thu hồi đất. Bố trí tái định cư, đất sản xuất cho các hộ gia đình trong vùng dự án.

Trong quyết định của tỉnh Lào Cai nêu rõ thời gian thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư từ quý 2 năm 2018 đến quý 1 năm 2020. Tuy nhiên đến nay một số hộ dân vẫn chưa nhận được tiền bồi thường nhưng doanh nghiệp đã tiến hành khai thác.

Lý giải cho việc chưa hoàn thành việc bồi thường cho dân, đại diện UBND xã Tả Phời cho biết Dự án thuộc nhà nước thu hồi mặt bằng để giao cho doanh nghiệp do đó không có việc doanh nghiệp phải thỏa thuận với các hộ dân.

Dù đã khẳng định việc người dân yêu cầu doanh nghiệp bồi thường cao hơn so với quy định là không có cơ sở, xong lãnh đạo UBND xã Tả Phời cũng thừa nhận mà doanh nghiệp đưa ra là chưa đảm bảo được quyền lợi cho người dân

Về mặt hồ sơ giấy tờ và quy định thì hiện nay các cấp đã tiến hành cơ bản về chế độ chính sách là đảm bảo theo quy định của nhà nước về các vấn đề đề bù giải phóng mặt bằng trên đất. tuy nhiên đối với giá cả đền bù thì hiện nay đối với giá đền bù vẫn hơi thấp so với giá thực tế để di chuyển giải phóng mặt bằng.

Sau gần 2 năm kể từ khi được bộ Tài nguyên và môi trường cấp phép khai thác khoáng sản, tuy nhiên đến nay doanh nghiệp vẫn chưa hoàn thành thủ tục pháp lý liên quan đến việc thuê đất

Đó là lý do vì sao dự án dù được đánh giá có vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế xã hội của địa phương xong chưa nhận được sự ủng hộ của người dân bở lý do quyền lợi của những người chịu ảnh hưởng bởi tác động trực tiếp của dự án hiện chưa được đảm bảo.

Box: Một loạt đơn vị liên quan như Cục Hóa chất, Cục Kỹ thuật án toàn và môi trường công nghiệp, Vụ Kế hoạch, Vụ Công nghiệp nặng (Bộ Công thương), Tập đoàn Hóa chất Việt Nam cũng đã vào cuộc và ra các văn bản nêu rõ quan điểm phản đối.

Đáng chú ý, theo Tập đoàn Hóa chất Việt Nam, chỉ có Công ty Apatit Việt Nam là đơn vị 100% vốn nhà nước với hơn 60 năm kinh nghiệm mới có đủ năng lực khai thác và chế biến khoáng sản này. Nhưng hiện nay tại vùng mỏ Apatit Lào Cai đã có những đơn vị ngoài Tập đoàn được cấp phép thăm dò và khai thác với trữ lượng lớn gấp 2-3 lần so với trữ lượng mà Công ty Apatit Việt Nam được giao quản lý và khai thác. Các khai trường 32 và Làng Cáng 2 là nơi cung cấp nguyên liệu chủ lực cho Công ty này để sản xuất phân bón.

Dư luận tại Lào Cai thời gian qua có nhiều phản ánh về Công ty Phân lân nung chảy Lào Cai khi doanh nghiệp này vẫn chưa hoàn thiện đầy đủ thủ tục để được thuê đất thực hiện dự án khai thác quặng tại các khai trường 32 và Làng Cáng 2.

Đầu tháng 10/2019, khi chưa có quyết định thu hồi đất tại thôn Pèng 3, xã Hợp Thành, Công ty Phân lân nung chảy Lào Cai đã tập kết máy móc tiến hành triển khai làm đường vận chuyển quặng, sau đó tiếp tục san gạt cả vào diện tích đất rừng sản xuất.

Người dân cho biết, trong quá trình thi công làm đường vận chuyển quặng và san gạt mặt bằng, Công ty này đã thỏa thuận mua bán đất với nhiều hộ dân không qua đo đạc, không kiểm kê tài sản và cây cối, hoa màu mà chỉ dựa theo diện tích đất trên tờ giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.