Trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, lãnh đạo Bộ Tài chính, từ cuối năm 2019 đến tháng 9/2020, Tổng cục Hải quan đã ban hành các văn bản hướng dẫn Cục Hải quan các tỉnh, thành phố về việc xử lý phế liệu tồn đọng tại cảng biển. Theo đó, đối với phế liệu không đủ điều kiện nhập khẩu, cơ quan hải quan yêu cầu các hãng tàu thực hiện tái xuất toàn bộ các lô hàng ra khỏi lãnh thổ Việt Nam.

Đồng thời, Tổng cục Hải quan yêu cầu Cục Hải quan các tỉnh, thành phố báo cáo danh sách các lô hàng, danh sách các hãng tàu đề nghị tái xuất gửi về Tổng cục để thực hiện rà soát, đảm bảo việc sau khi tái xuất phế liệu không quay trở lại Việt Nam.

Về việc triển khai thực hiện, ngày 12/8/2020, Cục Giám sát quản lý về hải quan nhận được công văn (không số đề ngày 13/7/2020) của hãng tàu Yangming Việt Nam về việc đề nghị xin tái xuất 39 container phế liệu đang tồn đọng tại cảng biển.

Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh rà soát các container theo danh sách gửi kèm của Hãng tàu Yangming. Trường hợp các container là phế liệu không đạt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường thì yêu cầu Hãng tàu Yangming phải vận chuyển toàn bộ hàng hóa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam. Đồng thời, Cục Giám sát quản lý hải quan tiếp tục rà soát, giám sát qua Hệ thống manifest đối với lô hàng khi thực hiện tái xuất.

Trên thực tế, cơ quan hải quan đã phát hiện những dấu hiệu bất thường của DN. Mặc dù, Hãng tàu Yangming đề nghị tái xuất từ thời điểm tháng 7 và tháng 8/2020 nhưng đến ngày 13/9/2020, hãng tàu thực hiện xếp hàng lên phương tiện vận tải để tái xuất, tên tàu YM HEIGHTS. Tàu rời cảng lúc 19h30 ngày 14/9. Qua rà soát trên Hệ thống manifest, các lô hàng có nước xuất khẩu ban đầu là Nhật Bản nhưng khi tái xuất thì có cảng giao hàng/cảng đích là MYPKG-PORT KLANG, Malaysia.

Trên cơ sở nội dung báo cáo của Cục Hải quan các tỉnh, thành phố và của các hãng tàu, đồng thời, qua việc rà soát triển khai thực hiện tái xuất thực tế của Hãng tàu Yangming, Cục Giám sát quản lý hải quan nhận thấy, việc tái xuất phế liệu hầu như không tái xuất về nước xuất khẩu ban đầu và đều dự kiến thực hiện tái xuất sang nước thứ ba.

Việc tái xuất sang nước thứ ba có khả năng bị từ chối nhận hàng, hàng hóa có thể bị trả lại Việt Nam, dễ dẫn đến phản ứng không tốt của các nước nhập khẩu, do quy định về nhập khẩu phế liệu là khác nhau. Đồng thời, việc chuyển hàng hóa sang vỏ container khác để tái xuất sang nước thứ ba và việc tái xuất qua của khẩu đường bộ, đường thủy nội địa tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường.

Nhằm đảm bảo công tác quản lý nhà nước về hải quan, kịp thời ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật về xuất nhập khẩu, Tổng cục Hải quan ban hành Công văn số 6595/TCHQ-GSQL (ngày 13/10/2020) chỉ đạo Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Định thực hiện giám sát việc tái xuất phế liệu tồn đọng theo chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính và các quy định của nhà nước.

Cụ thể, chỉ cho phép tái xuất đối với các lô hàng phế liệu tồn đọng sau khi có kết quả giám định xác định là phế liệu không đủ điều kiện nhập khẩu. Việc tái xuất thực hiện ngay tại cửa khẩu nhập và không được thực hiện tái xuất qua cửa khẩu đường bộ và đường thủy nội địa.

DN phải thực hiện thủ tục tái xuất theo từng vận tải đơn khi nhập khẩu (không được chia nhỏ lô hàng, không chia nhỏ số lượng container, không tái xuất theo từng container cho từng lần vận chuyển).

Hãng tàu ký biên bản cam kết tái xuất toàn bộ các lô hàng phế liệu không đủ điều kiện nhập khẩu đang tồn đọng tại cảng biển ra khỏi lãnh thổ Việt Nam. Đồng thời, các container phế liệu tồn đọng tại cảng biển phải được lưu giữ nguyên trạng trong container ban đầu, không được chuyển hàng hóa sang vỏ container khác. Các hãng tàu tái xuất toàn bộ các lô hàng phế liệu không đủ điều kiện nhập khẩu về nước xuất khẩu.

Để tạo điều kiện cho các hàng tàu, Cục Hải quan các tỉnh, thành phố xem xét, chấp nhận gia hạn thời hạn tái xuất phế liệu thêm 30 ngày kể từ ngày hết hạn tái xuất lần thứ nhất và thông báo cho các hãng tàu về việc gia hạn chỉ thực hiện 1 lần.