Ngày 14/4/2016 UBND tỉnh Phú Yên cấp giấy phép số 15/GP-UBND giấy phép khai thác khoáng sản cho Doanh nghiệp tư nhân Xây dựng Tân Tiến trong đó ghi rõ cho phép Doanh nghiệp tư nhân Xây dựng Tân Tín khai thác cát VLXD thông thường bằng phương pháp lộ thiên tại mỏ cát sông Ba, khu phố Đông Hòa, thị trấn Củng Sơn, huyện Sơn Hòa, tỉnh Phú Yên. Diện tích khai thác: 1,0 ha; trữ lượng khai thác 67,801,5 m3; công suất khai thác 10.000m3 nguyên khai/năm.

Thế nhưng theo như ghi nhận thực tế thì Doanh nghiệp Tân Tín lại làm hoàn toàn khác so với giấy phép với hàng lọa dấu hiệu vi phạm như: Dùng tàu hút để khai thác cát, khai thác ngoài giờ cho phép; khai thác vượt ra ngoài ranh giới; khai thác vượt trữ lượng cho phép; các xe chuyên chở từ mỏ đi ra đều quá khổ quá tải; băng qua trạm cân mà không cần dừng lại lấy phếu có dấu hiệu của việc trốn thuế; trốn việc giám sát tính khối lượng khai thác thực tế....

6h25 sáng ngày 23/8/2020 chiếc máy đào bò ra sát mép nước dòng sông Ba bắt đầu múc những gầu cát vàng óng lên xe, phía sau là hàng dài các xe tải loại 8 khối đang trực chờ ăn cát, một chiếc xe công nông được ưu tiên ăn trước vì đã có mặt sớm nhất. Ngay sau khi chiếc xe công nông ăn no cát, chiếc xe tải mang biển kiểm soát 77C – 044.06 có mặt, chỉ ít phút sau chiệc xe đã đầy cơi cát đi ra nhường chỗ cho loạt xe đang đợi. 17h 07 ngày 24/8/2020 chiếc máy đào vẫn bì bõm, ngoi lên, ngụp xuống để vục cát lên xe, cùng với đó là tiếng máy động cơ của tàu hút cát hoạt động. Bất chấp trong giấy phép ghi rõ chỉ cho phép Doang nghiệp Tân Tín chỉ được khai thác cát bằng phương pháp lộ thiên. 18h máy đào và tàu hút vẫn hoạt động hết công suất.

Theo ghi nhận thực tế việc khai thác cát của Doanh nghiệp Tân Tín thì chỉ khoảng 6 phút chiệc máy đào sẽ múc đầy cát lên chiếc xe tải 8 tấn tức 8m3 (chưa kể việc quá thành thùng). Chỉ cần làm một phép tính đơn giản nhất cũng có thể tính được số lượng cát một ngày Doanh nghiệp Tân Tín xuất bán từ mỏ khai thác này. Một giờ đồng hồ máy đào sẽ múc đầy cát lên 10 xe (loại 8m3) bằng 80m3 cát, một ngày hoạt động 8 tiếng thì Doanh nghiệp Tân Tín đã bán ra được 640m3 cát chưa kể việc khai thác ngoài giờ. Tìm hiểu được biết giá bán ra trung bình mỗi khối cát tại tỉnh Phú Yên là 120 nghìn đồng, theo đó tính được mỗi ngày Doanh nghiệp Tân Tín sẽ thu được khoảng 96 triệu đồng, một tháng là gần 3 tỷ đồng từ việc xuất bán cát ra thị trường. Dấu hiệu của việc khai thác quá trữ lượng đã rõ, nhưng việc xuất bán cát tại Doanh nghiệp Tân Tín có đảm bảo đúng quy định.

Để tìm câu trả lời cho vấn đề này, chúng tôi tiếp tục ghi nhân việc xuất bán cát của Doanh nghiệp Tân Tín. Sau khi “ăn no” cát các xe tải bắt đầu băng một con đường được doanh nghiệp này mở ven bờ sông Ba khoảng 1km để tới trạm cân của Doanh nghiệp Tân Tín các xe ì ạch nối đuôi nhau vượt dốc từ dưới sông lên trạm cân, ngay đỉnh dốc là trạm cân nhưng bất ngờ tới trạm cân các xe này không hề dừng lại lấy phiếu cân mà lại vô tư đi qua đây, từ đó đi xuất bán cát khắp các công trình trên địa bàn tỉnh Phú Yên.

Đến đây dư luận bất ngờ đặt ra câu hỏi việc kiểm kê, khai báo, đóng thuế theo quy định của Pháp luật sẽ được thực hiện như thế nào. Các cơ quan chức năng liên quan của Thị trấn Củng Sơn, huyện Sơn Hòa, tỉnh Phú Yên sẽ xử lý dấu hiệu vi phạm của Doanh nghiệp tư nhân Xây dựng Tân Tiến như thế nào.

 Khai thác xâm phạm cả vào đất canh tác của người dân

Có mặt tại khu vực mỏ khai thác cát của Doanh nghiệp tư nhân Xây dựng Tân Tín dễ dang nhận thấy hàng loạt hố sâu còn sót lại sau khi máy đào hoạt động khai thác hết công suốt tại đây.

Không chỉ để lại hàng loạt hố sâu sau khi khai thác, mà người dân nơi đây còn phản ánh việc Doanh nghiệp này tự ý “vươn vòi bạch tuộc” ra khỏi vị trí khai thác được cấp phép hàng chục ha để khai thác.

Cụ thể, Doanh nghiệp này đã khai thác xâm phạm cả vào khu vực đất canh tác của người dân dẫn tới nguy cơ sạt lở hiện hữu trong mùa mưa lũ tới đây.

Người dân có đất canh tác ở Khu phố Đông Hòa, Thị trấn Củng Sơn, Huyện Sơn Hòa, Phú Yên cho biết: Nhưng năm trước chưa có doanh nghiệp khai thác cát thì đất đai vẫn còn nguyên, từ khi doanh nghiệp khai thác cát đến nay là đến mùa mưa lũ đất đai canh tác của chúng tôi đều bị sạt lở. Nếu doanh nghiệp vẫn cứ khai thác ở độ sâu như hiện tại thì đất canh tác của chúng tôi sẽ bị mất hết.

Không chỉ khai thác vượt ngoài ranh giới được cấp phép, mà chủ doanh nghiệp Tân Tín còn ngang ngược thách thức khi người dân phản đối.

Chưa dừng lại khi gây sạt lở nghiêm trọng hai bên bờ sông, Doanh nghiệp Tân Tín còn tiếp tục vươn tới khu vực dưới chân đường điện cao thế để khai thác, khiến đường điện cao thế đi qua đây đang bị đe dọa.

Dấu hiệu vi phạm của doanh nghiệp Tân Tín đã rõ, kính đề nghị các cơ quan chức năng của tỉnh Phú Yên vào cuộc thanh, kiểm tra, xử lý dứt điểm những dấu hiệu vi phạm nêu trên.