Theo báo cáo, hiện nay trên địa bàn huyện Như Thanh có 18 mỏ đã được cấp có thẩm quyền cấp phép và đang hoạt động khai thác. Trong đó có 6 mỏ đá vôi, 01 mỏ đá cát kết, 7 mỏ đát bazan, 4 mỏ đất.

Bên cạnh những mặt đã đạt được, việc chấp hành pháp luật về tài nguyên khoảng sản trên địa bàn huyện vẫn còn nhiều tồn tại, khuyết điểm, vi phạm.

Đối với việc thực hiện chức năng quản lý Nhà nước đối với tài nguyên khoáng sản của UBND cấp huyện: UBND huyện chưa tổ chức các cuộc kiểm tra công tác đảm bảo an toàn lao động tại các mỏ, đặc biệt là các mỏ đá. Mặc dù đã thành lập các Đoàn kiểm tra liên ngành để kiểm tra hoạt động khai thác, vận chuyển, kinh doanh khoáng sản, phát hiện một số doanh nghiệp có sai phạm nhưng không kiến nghị Chủ tịch UBND huyện xử phạt mà lại kiến nghị Chủ tịch UBND xã xử phạt là thiếu quyết liệt, chưa thực hiện hết chức năng và thẩm quyền.

Cụ thể, Đoàn kiểm tra của UBND huyện phát hiện Công ty TNHH Xây dựng khai thác khoáng sản Thiên Phú có vi phạm trong việc tận thu đất theo thiết kế cải tạo vườn đồi tại xã Hải Long nhưng không kiến nghị Chủ tịch UBND huyện xử phạt mà lại kiến nghị UBND xã Hải Long ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên khoáng sản đối với Công ty TNHH Xây dựng khai thác khoáng sản Thiên Phú 5.000.000 đồng.

UBND huyện Như Thanh chưa kịp thời phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường đôn đốc các mỏ đã hết hạn khai thác. Dẫn đến việc hoàn trả mặt bằng và thực hiện đầy đủ các công việc đã cam kết để được UBND tỉnh quyết định đóng cửa mỏ còn chậm, như: Mỏ đất của Công ty Xây dựng công trình Việt Bằng tại xã Phú Nhuận (hết hạn ngày 27/4/2018); Mỏ đất của Công ty TNHH đầu tư xây dựng Tiến Đạt tại xã Xuân Khang (hết hạn ngày 26/5/2018); Mỏ đất của Công ty TNHH Vận tải Xây dựng Huy Hoàng (hết hạn ngày 08/02/2020).

Hằng năm, Chi cục thuế huyện Như Thanh và Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện chưa thực hiện cơ chế phối hợp trong quản lý hoạt động khai thác tài nguyên tại địa phương theo quy định tại Khoản 6 Điều 5 Thông tư số 152/2015/TT-BTC ngày 02/10/2015 của Bộ Tài chính hướng dẫn về Thuế tài nguyên. Cụ thể, Chi cục thuế Khu vực Như Thanh - Như Xuân chưa gửi tờ khai quyết toán Thuế tài nguyên của các doanh nghiệp để Phòng Tài nguyên - Môi trường huyện xác định sản lượng khai thác làm cơ sở cho việc quyết toán Thuế tài nguyên, Phí bảo vệ môi trường.

Đối với việc thực hiện chức năng quản lý Nhà nước đối với tài nguyên khoáng sản của UBND cấp xã: UBND một số xã chưa nhận thức đầy đủ trách nhiệm trong công tác quản lý nhà nước về tài nguyên khoáng sản, còn có tâm lý ỷ lại công việc này cho cấp trên. Một số xã chưa kịp thời phát hiện ra những sai phạm của doanh nghiệp trong quá trình khai thác tài nguyên khoáng sản trên địa bàn theo thiết kế và giấy phép khai thác. Chỉ khi có dư luận phán ánh của nhân dân và báo chí thì mới tổ chức kiểm tra và xử lý, như: Vi phạm của Công ty CP Xi măng Công Thanh tại xã Thanh Kỳ; Công ty TNHH Vận tải Xây dựng Huy Hoàng tại xã Xuân Khang; Công ty TNHH Anh Việt Hương tại xã Xuân Phúc; Công ty TNHH Xây dựng khai thác khoáng sản Thiên Phú tại xã Hải Long.

Sau khi phát hiện ra những sai phạm của doanh nghiệp khai thác khoáng sản trên địa bàn, UBND cấp xã chưa quyết liệt xử lý dứt điểm. Cụ thể, sau 04 năm, kể từ ngày Chủ tịch UBND tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư (tại Văn bản số 6993/UBND-CN ngày 30/6/2016) cho đến nay, Công ty Anh Việt Hương vẫn không, khôi phục nguyên trạng đất đã xử dụng trái phép; Không thực hiện đầy đủ thủ tục thuê đất theo quy định nhưng vẫn sử dụng diện tích đất trên. UBND xã Xuân Phúc và UBND huyện vẫn không quyết liệt kiểm tra đôn đốc, nhắc nhở và có biện pháp xử lý quyết liệt đối với Công ty TNHH Anh Việt Hương. Đây là nguyên nhân gây bức súc trong nhân dân, dẫn đến việc khiếu kiện, tố cáo của nhân dân và phản ánh của các cơ quan truyền thông đối với những vi phạm của Công ty TNHH Anh Việt Hương trong quá trình hoạt động khai thác khoáng sản.

Ngoài ra, qua thanh tra việc chấp hành các quy định pháp luật về khai thác tài nguyên khoáng sản tại 03 doanh nghiệp trên địa bàn huyện (Công ty TNHH Vận tải và Xây dựng Huy Hoàng; HTX dịch vụ Vận tải - Xây dựng - Mộc dân dụng Quang Huy; Công ty TNHH Đầu tư Thương mại Cao Nguyên, cơ quan thanh tra phát hiện nhiều khuyết điểm, tồn tại.

Đối với việc thực hiện khai thác khoáng sản, qua kiểm tra thực địa cho thấy, Công ty TNHH Vận tải và Xây dựng Huy Hoàng đã khai thác ra ngoài phạm vi khu vực mỏ được cấp phép, vượt ra ngoài Mốc 1 với diện tích khoảng 500m; HTX dịch vụ Vận tải - Xây dựng - Mộc dân dụng Quang Huy chưa thực hiện tốt việc bảo vệ mốc giới sau khi bàn giao mốc, trong quá trình khai thác nổ mìn đã để đất, đá che lấp một số cột mốc; Công ty TNHH Đầu tư Thương mại Cao Nguyên trong quá trình khai thác nổ mìn đã để đất, đá che lấp mất mốc M7.

Một số đơn vị thực hiện xây dựng một số hạng mục không đúng theo thiết kế được phê duyệt, cụ thể: Công ty TNHH Vận tải và Xây dựng Huy Hoàng xây dựng Nhà điều hành nằm không đúng vị trí thiết kế, đường lên mỏ khai thác chưa phù hợp với thiết kế cơ sở được thẩm định; HTX dịch vụ Vận tải - Xây dựng - Mộc dân dụng Quang Huy không có đường công vụ lên đỉnh núi theo thiết kế được phê duyệt, hạng mục rãnh thoát nước không đúng theo thiết kế, đặt ao lắng không đúng vị trí; Công ty TNHH Đầu tư Thương mại Cao Nguyên thực hiện kè ao lắng không đúng theo thiết kế.

HTX dịch vụ Vận tải - Xây dựng - Mộc dân dụng Quang Huy thực hiện khai thác đá chưa đúng theo thiết kế, trình tự đã được phê duyệt, khai thác từ trên xuống, theo phương thẳng đứng, không cắt tầng.

Cả 03 doanh nghiệp được kiểm tra đều chưa lắp đặt Trạm cân tại vị trí đưa khoáng sản nguyên khai ra khỏi khu vực khai thác theo quy định tại Khoản 2 Điều 42 Nghị định 158/2016/NĐ-CP ngày 29/11/2016 của Chính phủ.

Về lĩnh vực môi trường, đối với mỏ Công ty TNHH Vận tải và Xây dựng Huy Hoàng đã hết hạn hoạt động từ ngày 08/02/2020, nhưng công ty vẫn chưa thực hiện công tác cải tạo phục hồi môi trường và biện pháp bảo đảm an toàn đối với khu vực đã dừng hoạt động khai thác theo quy định.

Về an toàn lao động, Công ty TNHH Đầu tư Thương mại Cao Nguyên chưa đôn đốc, quản lý chặt chẽ việc sử dụng bảo hộ lao động trong quá trình làm việc, một số công nhân không sử dụng trang thiết bị bảo hộ lao động trong khi khai thác; Chưa thực hiện việc cắm Biển báo an toàn lao động tại khu vực Mỏ đá vôi tại xã Xuân Phúc, huyện Như Thanh.

Việc thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước, Qua thanh tra việc thực hiện nghĩa vụ tài chính năm 2019 tại 03 doanh nghiệp phát hiện, 03/03 đơn vị có vi phạm trong việc kê khai, quyết toán thiếu Thuế tài nguyên và phí BVMT đối với Nhà nước 191.796.873 đồng. Cụ thể, HTX dịch vụ Vận tải - Xây dựng - Mộc dân dụng Quang Huy kê khai, quyết toán thiếu Thuế tài nguyên năm 2019 với số tiền 95.092.270 đồng; Công ty TNHH Đầu tư Thương mại Cao Nguyên kê khai, quyết toán thiếu Thuế tài nguyên, Phí bảo vệ môi trường năm 2019 với số tiền 82.104.603 đồng.

Công ty TNHH Vận tải và Xây dựng Huy Hoàng kê khai, quyết toán thiếu Phí bảo vệ môi trường năm 2019 với số tiền 14.600.000 đồng.

Cơ quan thanh tra nhận định, để xảy ra các khuyết điểm, vi phạm nêu trên trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo thuộc về Chủ tịch UBND huyện Như Thanh; Trách nhiệm tham mưu trực tiếp cho UBND, Chủ tịch UBND huyện trong lĩnh vực quản lý Nhà nước về tài nguyên khoáng sản thuộc Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện.

Chi cục thuế chịu trách nhiệm trong việc chưa triển khai thực hiện cơ chế phối hợp giữa Cơ quan thuế với phòng Tài nguyên - Môi trường huyện để xác định sản lượng khoáng sản khai thác làm cơ sở cho việc quyết toán Thuế tài nguyên hằng năm cho các doanh nghiệp; chưa thẩm tra chặt chẽ trong việc áp giá, kê khai nộp Thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trường của các doanh nghiệp.

Chủ tịch UBND và công chức địa chính các xã (có liên quan) chịu trách nhiệm trong việc thực hiện công tác quản lý, bảo vệ tài nguyên khoáng sản chưa khai thác, quản lý và giám sát việc thực hiện pháp luật về khai thác tài nguyên khoáng sản của các doanh nghiệp trên địa bàn.

Giám đốc các doanh nghiệp, Giám đốc điều hành mỏ và Kế toán chịu trách nhiệm trong việc triển khai thực hiện quy trình khai thác tài nguyên khoáng sản và thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước để xảy ra các khuyết điểm, vi phạm như đã chỉ ra.

Trên cơ sở các vi phạm đã được chỉ ra, Cơ quan thanh tra kiến nghịUBND, Chủ tịch UBND huyện Như Thanh tổ chức kiểm điểm và xử lý trách nhiệm đối với các tập thể, cá nhân có liên quan đến các khuyết điểm, sai phạm đã chỉ ra trong Kết luận thanh tra, đồng thời khắc phục những khuyết điểm, tồn tại đã được chỉ ra trong kết luận.

Kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với UBND huyện Như Thanh yêu cầu Công ty TNHH Vận tải và Xây dựng Huy Hoàng, Công ty Xây dựng công trình Việt Bằng và Công ty TNHH đầu tư xây dựng Tiến Đạt khẩn trương thực hiện các nội dung trong Đề án cải tạo phục hồi môi trường tại thực địa, hoàn chỉnh việc đóng cửa mỏ.

Theo Tầm nhìn