Theo thông tin từ Hiệp hội Điều Việt Nam (VINACAS), tính đến hết tháng 10/2020, ngành điều đã xuất khẩu được 422.671 tấn, tăng 12% so với cùng kỳ năm 2019; tuy nhiên, kim ngạch lại giảm 3%, ở mức 2,63 tỷ USD. Theo đó, giá điều xuất khẩu đã giảm gần 14% trong 10 tháng qua, xuống mức 6.288 USD. So với kế hoạch, ngành điều đã đạt 94% về lượng và trên 82% về kim ngạch xuất khẩu điều nhân. Cũng trong năm 2020, Việt Nam đã nhập gần 1,4 triệu tấn điều thô, tương đương kim ngạch 1,54 tỷ USD, giảm lần lượt 3% về lượng và trên 13% về giá trị so với cùng kỳ năm 2019. Nguyên nhân là do giá điều thô nhập khẩu trung bình 10 tháng năm 2020 đã giảm tới gần 11% so với cùng kỳ năm trước, ở mức 1.187 USD. So với kế hoạch đã đề ra cho năm 2020, ngành điều đã vượt 6% kế hoạch về lượng điều nhân nhập khẩu và vượt gần 8% về kim ngạch.

Trong 30 năm qua, từ một quốc gia xuất khẩu điều thô với số lượng ít ỏi, Việt Nam đã trở thành nước xuất khẩu nhân điều hàng đầu trên thế giới. Trong 15 năm liền, từ 2006-2020, kể cả trong những thời điểm đầy khó khăn, ngành điều Việt Nam đã luôn giữ vững vị trí số 1 thế giới về xuất khẩu nhân điều và hoàn toàn làm chủ công nghệ và thiết bị chế biến.

Đến nay, ngành điều đã xuất khẩu nhân điều đến hơn 90 quốc gia và vùng lãnh thổ, chiếm trên dưới 80% lượng nhân điều xuất khẩu trên thế giới. Xuất khẩu điều thu về hơn 31 tỷ USD. Đó là con số đầy ấn tượng của ngành điều trong 30 năm qua kể từ khi thành lập Hiệp hội Điều Việt Nam.

Bằng những hoạt động thiết thực, hiệu quả của mình, Vinacas đã ghi những dấu ấn đậm nét trong sự phát triển mạnh mẽ của ngành điều Việt Nam 30 năm qua, như: Đóng góp, tham gia hiệu quả vào chính sách phát triển ngành điều; phổ biến chính sách, kiến nghị tháo gỡ khó khăn kịp thời cho doanh nghiệp; thông tin thị trường kịp thời, chuẩn xác; xúc tiến thương mại, phát triển thị trường, quảng bá thương hiệu; phát triển khoa học - công nghệ, đa dạng hóa sản phẩm chế biến sâu; củng cố, đẩy mạnh hoạt động của Hội đồng Hòa giải tranh chấp thương mại; tăng cường hợp tác quốc tế, nâng cao kỹ năng cho doanh nghiệp, nông dân.

Tuy nhiên, trong chuỗi giá trị hạt điều toàn cầu, Việt Nam chủ yếu vẫn xuất khẩu điều nhân sơ chế giá trị thấp, khoảng 10 USD/kg, trong khi nhân điều thành phẩm đến tay người tiêu dùng ở các nước khoảng 30 USD/kg. Như vậy Việt Nam chỉ chiếm khoảng 30% chuỗi giá trị ngành điều.

Ngành điều Việt Nam đang đứng trước sự lựa chọn lớn: Tiếp tục đầu tư cho công nghệ, đổi mới thiết bị để giữ vững vị thế xuất khẩu nhân điều hay vừa đầu tư cho nhân điều vừa tập trung nguồn lực cho phát triển chế biến sâu, thực hiện “Cuộc cách mạng lần thứ 2”, nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị điều toàn cầu.

Ngoài ra, ngành chế biến điều nhân xuất khẩu của nước ta chịu sức ép rất lớn từ chính sách hỗ trợ người trồng điều, hạn chế xuất khẩu điều thô của các quốc gia châu Phi như Bờ Biển Ngà, Tanzania…

Các thị trường tiêu thụ nhân điều lớn trên thế giới như Ấn Độ, Trung Quốc cũng đang áp dụng các chính sách hạn chế sản lượng điều nhân nhập khẩu từ Việt Nam.

Những thách thức trên được VINACAS nhận định sẽ tác động đến sự phát triển ngành chế biến điều của Việt Nam tới đây.

Để góp phần cho ngành điều tận dụng thời cơ, thuận lợi, vượt qua thách thức khó khăn, VINACAS đang xúc tiến xây dựng “Chiến lược phát triển ngành Điều Việt Nam trong tình hình mới” để trình với Chính phủ. Trong đó, đề xuất những cơ chế chính sách của nhà nước nhằm phát triển mạnh chế biến sâu, đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường thế giới và giành vị trí xứng đáng trong chuỗi giá trị điều toàn cầu. Cùng với đó là phát triển mạnh vùng nguyên liệu theo hướng chất lượng, hiệu quả, tạo thế chủ động về nguồn nguyên liệu chất lượng cho chế biến.